کرسی علمی ترویجی با عنوان: «تحلیلی بر نژادآمیختگی معماری در مساجد بومی غرب آفریقا»

کرسی علمی ترویجی با عنوان: «تحلیلی بر نژادآمیختگی معماری در مساجد بومی غرب آفریقا»


  • ارائه دهنده: دکتر جاوید قنبری
  • ناقد: دکتر ساناز حائری
  • مدیر جلسه: دکتر حجت‌اله عبدی اردکانی
  • تاریخ جلسه: 18 دی ماه 1402

در بررسی تاثیر اندیشه‌های مذهبی بر شکل گیری معماری، آن چه که معمولاً بیشتر مورد توجه محققین بوده، ادیان الهی و جهانگیر بوده است و توجه کمتری به مذاهب قومی شده است. اقوام بومی ساکن در نقاط مختلف دنیا، با توجه به نوع جهان بینی و کیهان‌شناختی خود اعتقادات خاصی داشته‌اند که در معماری آن‌ها، و به خصوص معماری معابد آن‌ها، منعکس شده است. قوم دوگون هم به عنوان یکی از این اقوام بومی قدیمی ساکن در غرب آفریقا، دارای معابد خاص خود می‌باشند که ریشه‌های تفکر مذهبی این قوم را در خود منعکس می‌کنند. خدایان، کیهان‌شناختی و اعتقادات این قوم، به شکل‌گیری معماری مسکونی و مذهبی ویژه‌ای انجامیده است که ضمن در برگرفتن اندیشه‌های مذهبی در هماهنگی کامل با طبیعت نیز قرار دارد. قوم دوگون دارای سه نوع معبد آوا، لِبِی و بینو می‌باشند که عمده معابد را معابد لِبِی و بینو شکل می‌دهند.

با گسترش اسلام در جوامع غرب آفریقا، مسائلی از قبیل برخورد و تغییر فرهنگی در آنجا بسیار سازگار شناخته می‌شود. گرچه بسیاری از این اقوام در ابتدا بسیار مقاومت کردند اما پس از گذشت چند قرن، شکل‌گیری مساجد در آنجا نشانگر پذیرش اسلام حتی در دورافتاده‌ترین نقاط آفریقا بود. قوم دوگون نیز که یکی از اقوام ساکن در غرب آفریقا می‌باشد، در ابتدا به مقاومت بر پذیرش اسلام و حفظ دین خود پرداختند، اما کم کم مساجد به عنوان یکی از عناصر معماری روستاهای دوگونی مطرح می‌گردد. این مقاله به حوزه‌ای پا گذاشته که در آن مساجد بومی غرب آفریقا شروع به شکل‌گیری می‌کنند و زمینه مذهبی موجود قوم دوگون را در معماری آن تشریح می‌کند و سعی بر یافتن نقاط مشترک معماری معابد قوم دوگون و مساجد بومی غرب آفریقا دارد.  

در مورد معماری بومی منطقه‌ای، اینکه چگونه، چرا، تا چه حد و به چه وسیله‌ای معماری و فضای معماری، فرم‌ها و ویژگی‌های معماری بومی شکل می‌گیرند، توسط یک سری ویژگی‌های محلی و همچنین تاثیرات خارجی مشخص می‌شود. این ترکیب عناصر موجود منطقه و عناصر وارداتی به نوعی در یک ترکیب شاخص و متمایز ترکیب و محلی می‌شوند و با اصطلاحاتی از قبیل: فرسایش فرهنگی، نژاد-آمیختگی فرهنگی و آمیزش فرهنگی شناخته می‌شوند  که در تصویر زیر این موضوع دیده می‌شود.:

        

با ورود اسلام به آفریقا، و به خصوص به غرب آفریقا، کم کم مساجد بومی در تعامل با معابد شکل می‌گیرند و این تعامل شاید به نوعی معماری مذهبی انجامیده است که رد پای هر دو نوع معماری مذهبی را در خود دارد؛ همچنین مصالح طبیعی، عمدتاً خاک، و تکنیک ساخت موجود در منطقه نیز در شکل‌گیری این نوع معماری تاثیر خاص خود را بر فرم کالبدی آن گذاشته است. در بخش اول این مقاله به کیهان‌شناختی، جهان‌بینی، آداب و عقاید و معماری مذهبی قوم دوگون پرداخته شده است و در ادامه به مساجد بومی موجود در غرب آفریقا و بررسی ابعاد مشترک آن با معماری دوگون پرداخته شده است. آنچه از این تحقیق منتج می‌شود این است که مساجد بومی غرب آفریقا جوهره فضایی خود را تا حد زیادی از مسجد مدینه (خانه پیغمبر) و همچنین خانه دوگونی بر گرفته است و در ابعاد کالبدی و جزئیات ساختمانی با کالبد معابد دوگونی همخوانی دارد. 

 

آدرس کوتاه :

آخرین اخبار

جلسه دفاع از رساله نخستین دانشجوی دکتری معماری دانشگاه شیراز برگزار شد
جلسه دفاع از رساله نخستین دانشجوی دکتری معماری دانشگاه شیراز برگزار شد
عنوان رساله : تبیین برنامه راهبردی آموزش در کارگاه طراحی معماری مبتنی بر نظریه پدیده حیات کریستوفر الکساندر دانشجو: ملیحه السادات نورانی یزدی اساتید راهنما: دکتر حمیدرضا شریف- دکتر حمید ندیمی اساتید مشاور: دکتر امین حبیبی، دکتر محمد نیک کار در...
۱۲بهمن‌ماه سالروز ورود امام خمینی (ره) به ایران و آغاز دهه مبارک فجر گرامی باد
۱۲بهمن‌ماه سالروز ورود امام خمینی (ره) به ایران و آغاز دهه مبارک فجر گرامی باد
ماه بهمن که فرامی‌رسد، از کوچه‌پس‌کوچه‌های تاریخ، صدای فریادهای ملتی آزاده در گوشمان می‌‌پیچد و گویی امام و شهدای عزیزمان برای بیعتی دوباره و هشدار و بیداری ما آمده‌اند. دهۀ مبارک فجر،‌ تجلی شکوهمند حماسۀ جاودان ملتی‌ست که اعجاز بزرگی رقم زدند و برگ...
آیین تکریم و معارفه رئیس دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز
آیین تکریم و معارفه رئیس دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز
آیین تکریم و معارفه رئیس سابق و جدید دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز برگزار شد. به‌گزارش روابط‌عمومی دانشگاه شیراز، در مراسمی با حضور هیئت‌رئیسه و جمعی از دانشگاهیان، از خدمات دکتر علیرضا صادقی، رئیس سابق دانشکده هنر و معماری دانشگاه تقدیر و دکتر...
عید سعید مبعث، سالروز بعثت پیامبر نور و رحمت مبارک‌باد
عید سعید مبعث، سالروز بعثت پیامبر نور و رحمت مبارک‌باد
دل رمیده ما را انیس و مونس شد نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت به غمزه مسئله‌آموز صد مدرس شد بیست‌وهفتم رجب، هنگامۀ برانگیخته شدن محبوب‌ترین خلقت خدا و اشرف کائنات، پیام‌آور رحمت و مهربانی، حضرت ختمی مرتبت، محمد مصطفی (ص) مبارک باد. در موسم...
افتخارآفرینی دانشجوی دانشکده هنر و معماری در جشنواره «ققنوس»
افتخارآفرینی دانشجوی دانشکده هنر و معماری در جشنواره «ققنوس»
صبا خدر دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه شیراز، موفق به کسب مقام دوم بخش هنرهای حجمی و صنایع دستی در جشنوارۀ هنری دانشجویی ققنوس شد. به‌گزارش روابط‌عمومی دانشگاه شیراز، در آیین پایانی ششمین جشنوارۀ ملی هنری دانشجویی ققنوس که شامگاه...
سه تن از دانشجویان دانشکده هنر و معماری در «پروژه کوچه باغ ایرانی» موفق به دریافت مقام شایسته تقدیر در مسابقه بین‌المللی IDA آمریکا شدند
سه تن از دانشجویان دانشکده هنر و معماری در «پروژه کوچه باغ ایرانی» موفق به دریافت مقام شایسته تقدیر در مسابقه بین‌المللی IDA آمریکا شدند
اعضای تیم: پریسا رفیعی دانشجوی ارشد منظر مهرناز فضلی دانشجوی ارشد منظر پانته‌آ ایزدی دانشجوی ارشد طراحی شهری توضیح پروژه: کوچه باغ‌ها را می‌توان به عنوان مفصل حرکتی در میان باغات و محلات دانست. عنصری که علاوه بر ایجاد یک فضای عملکردی، یک منظر کشاورزی...
انتصاب دکتر خلیل حاجی‌پور به سرپرستی دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز و پیام تشکر دکتر علیرضا صادقی از خانواده هنر و معماری
انتصاب دکتر خلیل حاجی‌پور به سرپرستی دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز و پیام تشکر دکتر علیرضا صادقی از خانواده هنر و معماری
دکتر محمد مؤذنی «ریاست دانشگاه شیراز» در حکمی دکتر خلیل حاجی‌پور «عضو هیئت علمی بخش شهرسازی دانشکده هنر و معماری» را از تاریخ 19 دی ماه 1403 به عنوان سرپرست دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز منصوب نمود. بخشی از متن حکم دکتر محمد مؤذنی بدین شرح است:...
افتخار آفرینی دو تن از دانشجویان دانشکده هنر و معماری در نخستین دوره «پژوهشگر برتر دانشجویی دانشگاه شیراز»
افتخار آفرینی دو تن از دانشجویان دانشکده هنر و معماری در نخستین دوره «پژوهشگر برتر دانشجویی دانشگاه شیراز»
برگزیدگان نخستین دوره پژوهشگر برتر دانشجویی دانشگاه شیراز برای دریافت جایزه زنده‌یاد دکتر هاشم شرقی اعلام شدند. به‌گزارش روابط‌عمومی دانشگاه شیراز، طی مراسمی که ازسوی از سوی مرکز حمایت از فعالیت‌های علمی دانشجویان معاونت فرهنگی دانشگاه شیراز، برای...
انتخاب شایسته دکتر رزا وکیلی‌نژاد به عنوان استاد سرآمد پژوهشی دانشکده هنر و معماری
انتخاب شایسته دکتر رزا وکیلی‌نژاد به عنوان استاد سرآمد پژوهشی دانشکده هنر و معماری
به‌گزارش روابط‌عمومی دانشگاه شیراز، آیین پایانی هفته پژوهش و فناوری و تقدیر از پژوهشگران و فناوران برگزیده و سرآمدان پژوهشی دانشگاه شیراز برگزار شد. در این آیین که شامگاه شنبه ۸دی‌ماه، ازسوی معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه با حضور هیئت‌رئیسه و جمعی از...
افتخارآفرینی انجمن‌های علمی‌ معماری و شهرسازی در هفدهمین جشنواره ملی و دانشگاهی حرکت
افتخارآفرینی انجمن‌های علمی‌ معماری و شهرسازی در هفدهمین جشنواره ملی و دانشگاهی حرکت
به‌گزارش روابط‌عمومی دانشگاه شیراز، آیین پایانی و تقدیر از برگزیدگان هفدهمین جشنواره حرکت دانشگاهی و بین المللی برگزار شد. در این رویداد که از سوی مرکز حمایت از فعالیت‌های علمی دانشجویان معاونت فرهنگی دانشگاه شیراز، شامگاه چهارم دی‌ماه، در تالار فجر...
کارگاه آموزشی «کارکردهای حروف و خوشنویسی در صنایع دستی و آثارگرافیک» به مناسبت هفته پژوهش
کارگاه آموزشی «کارکردهای حروف و خوشنویسی در صنایع دستی و آثارگرافیک» به مناسبت هفته پژوهش
به مناسبت هفته پژوهش کارگاه آموزشی «کارکردهای حروف و خوشنویسی در صنایع دستی و آثار گرافیک» در روز یکشنبه تاریخ 25 آذر 1403 با حضور دکتر علیرضا خاکپور به دعوت استاد شهریار اسدی در دانشکده هنر و معماری شیراز، ساختمان 3 برگزار شد . همانطور که از عنوان...
آیین گرامیداشت هفته پژوهش در دانشکده هنر و معماری
آیین گرامیداشت هفته پژوهش در دانشکده هنر و معماری
به‌گزارش روابط‌عمومی دانشگاه شیراز، آیین گرامیداشت هفته پژوهش در دانشکده هنر و معماری با شعار «زیست بوم ماندگار: از پژوهش پایدار تا تدبیر سازگار» در روز سه‌شنبه، چهارم دی‌ماه برگزار شد. این رویداد که با حضور اعضای هیئت‌رئیسه و رؤسای بخش‌ها، جمعی از...
ویژه برنامه «جشن یلدا» در دانشکده هنر و معماری
ویژه برنامه «جشن یلدا» در دانشکده هنر و معماری
محفل دورهمی و جشن «یلدا» در دانشکده هنر و معماری روز دوشنبه 3 دی ماه در محل تالار یاسمن برگزار شد. در این برنامه که توسط معاونت فرهنگی - دانشجویی دانشکده و با همکاری انجمن‌ها، تشکل‌ها و فعالان فرهنگی دانشکده تدارک دیده شده بود، دانشجویان و اساتید...
تقدیر از بانوان شاغل در دانشکده هنر و معماری
تقدیر از بانوان شاغل در دانشکده هنر و معماری
روز دوشنبه 3 دی ماه 1403 به مناسبت میلاد با سعادت حضرت فاطمه زهرا‌(س) و بزرگداشت روز زن و تکریم مقام مادر، نشستی صمیمانه با حضور بانوان شاغل در دانشکده هنر و معماری در دفتر ریاست دانشکده برگزار شد. در این جلسه دکتر علیرضا صادقی رییس دانشکده هنر و...
«کارگاه مقدماتی طراحی فرش کرمان»
«کارگاه مقدماتی طراحی فرش کرمان»
در آذرماه ۱۴۰۳ کارگاهی یک روزه مبنی بر آموزش مقدماتی شیوه‌های طراحی فرش گردان به سبک کرمان توسط خانم کوثر زمانی دانش آموخته‌ی طراحی فرش برگزار شد. از آنجا که طبق مصوبه‌ی وزارت علوم در سرفصل درسی رشته‌ی طراحی فرش، هر دانشگاه موظف است که سبک طراحی...
نمایش و نقد انیمیشن «درون و بیرون 2»
نمایش و نقد انیمیشن «درون و بیرون 2»
معاونت فرهنگی دانشکده با همکاری مرکز مشاوره و سبک زندگی دانشگاه شیراز و کانون فیلم و عکس، به مناسبت روز دانشجو پخش انیمیشن «عمیق درون و بیرون ۲» را برگزار کرد. پس از دیدن انیمیشن، تحلیل روان شناختی آن توسط خانم سیمایی روان شناس دفتر مشاوره و ارتقا...
جلسه تقدیر از بازنشستگان محترم دانشکده هنر و معماری
جلسه تقدیر از بازنشستگان محترم دانشکده هنر و معماری
روزدو‌شنبه 19 آذر ماه 1403 به مناسبت هفته دانشجو، نشستی صمیمانه با حضور بازنشستگان محترم دانشکده هنر و معماری، در دفتر ریاست دانشکده برگزار شد. در این جلسه دکتر علیرضا صادقی رییس دانشکده از زحمات صمیمانه و بی دریغ این عزیزان در پیشبرد اهداف آموزشی،...
بنر:«پلان ما، رویای تو»
بنر:«پلان ما، رویای تو»
انجمن علمی شهرسازی دانشگاه شیراز به مناسبت روز دانشجو در روز یک‌شنبه 18 آذرماه 1403، به منظور مشارکت فعال دانشجویان در ارتقاء فضای دانشکده؛ اقدام به طراحی و نصب بنری از پلان دانشکده هنر و معماری نمود. این بنر که به عنوان یک ابزار تعاملی در نظر گرفته...
ویژه برنامه‌های «گرامیداشت روز دانشجو» در دانشکده هنر و معماری
ویژه برنامه‌های «گرامیداشت روز دانشجو» در دانشکده هنر و معماری
به مناسبت روز دانشجو، معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشکده هنر و معماری با همکاری انجمن‌های علمی‌ و تشکل‌های فرهنگی ودانشجویی، ویژه برنامه‌ای پرشور و متنوع را در روز یکشنبه 18 آذرماه 1403 در حیاط دانشکده برگزار کرد. این مراسم با حضور فعال و پرانرژی...
دومین بازدید از مجموعه بازدیدهای میدانی چند قدم در شهر: «حافظیه»
دومین بازدید از مجموعه بازدیدهای میدانی چند قدم در شهر: «حافظیه»
دومین بازدید از مجموعه بازدیدهای میدانی چند قدم در شهر توسط انجمن علمی مهندسی شهرسازی دانشگاه شیراز، در روز چهارشنبه 14 آذرماه 1403 با حضور دکتر نیلوفر پناهی و جمعی از دانشجویان بخش شهرسازی دانشگاه شیراز، در حافظیه برگزار شد. هدف از این بازدید،...