«طرح تفصیلی ویژه بافت تاریخی لار» که به‌همت سه تن از اعضای هیأت‌علمی دانشگاه شیراز، طی پنج سال تدوین شده است، در شورای عالی معماری و شهرسازی ایران به تصویب رسید.
دکتر سهند لطفی، معاون پژوهش و فناوری دانشکده‌ی هنر و معماری دانشگاه شیراز ضمن اعلام این خبر توضیح داد: شهر لار یکی از 168 شهر کشور بوده است که محدوده‌ی تاریخی آن پیرو مصوبه‌ی 27مهرماه 1394شورای‌عالی معماری و شهرسازی ابلاغ و مقرّر گردیده تا براساس ویژگی‌های منحصر به‌فرد بافت و عناصر موجود در شهر قدیم لار، طرح تفصیلی ویژه برای محدوده‌ی تاریخی آن تدوین شود.
به‌گفته‌ی وی، از آغاز بهار 1396 و پس از سپری‌شدن زمان قابل توجهی از آغاز رایزنی‌ها و تشکیل جلسات هماهنگی و تعاملی مداوم درخصوص تهیه‌ی شرح‌خدمات و چارچوب مورد توافق با کارفرمای این طرح، اداره‌کل راه وشهرسازی لارستان، مأموریت تهیه‌ی «طرح تفصیلی ویژه‌ی بافت تاریخی شهر لار»، در اردیبهشتماه 1396را به معاونت پژوهشی دانشگاه شیراز ابلاغ کرد و فعالیت مجدّانه‌ی تهیه‌ی طرح، از اواسط اردیبهشتماه همان سال آغاز شد.
دکتر لطفی که یکی از مجریان این طرح است اعلام کرد: این طرح با همکاری دکتر خلیل حاجی‌پور و دکتر مهسا شعله از دیگر اعضای هیأت‌علمی بخش شهرسازی دانشگاه شیراز تدوین شده است.
وی گفت: باتوجه به اینکه تدوین این طرح، نخستین تجربه‌ی تهیه‌ی طرح‌های ویژه‌ی تفصیلی در محدوده‌ی بافت‌های تاریخی شهرهای ایران بوده است، گروه مطالعاتی طرح همزمان در چارچوب دفتر مرکزی (شیراز) و دفتر محلی (شهر قدیم لار) بر مبنای شرح خدمات قرارداد، فعالیت خود را آغاز کرد.
به‌گفته‌ی معاون پژوهشی دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز، از ویژگی‌های این طرح پایه‌ریزی فرایند بازشناسی عمیق بارزهمندیهای کالبدی و محتوایی بافت تاریخی و استفاده از طیف دامنه‌داری از مطالعات میدانی، مصاحبه‌ها، آرشیوپژوهی و بازخوانی اسناد تاریخی، عکس‌برداری هوایی با قدرت تفکیک بالا و تهیه‌ی نقشه‌ی دقیق بافت تاریخی، مطالعات عبور ومرور براساس استقرار ایستگاه های برداشت ترافیکی، گردآوری تصاویر ذهنی ساکنان قدیمی بافت، تأکید بر فرهنگ بومی و شناسایی مؤلفه‌های میراث ناملموس، توجه به نظام پخشایش تاریخی آب و تأکید بر نقش آب انبارهای تاریخی (برکه‌ها) به‌مثابه گره‌های کارکردی و فضاهای قابل احیای شهری، تقویت نقش تاریخی داد و ستد و بازار قیصریه لار و تأکید بر ظرفیت‌های مؤثر در استفاده‌ی مجدد از بناهای ارزشمند تاریخی و روزآمدی کارکردی ساختارهای تاریخی برای نقش‌پذیری‌های منطبق با شرایط معاصر بوده است.
وی به دیگر ارزش‌های این طرح پرداخت و اظهار کرد: همکاری مؤثر دانش‌آموختگان بومی و لاری‌الاصل مقاطع کارشناسی مهندسی شهرسازی، مهندسی معماری و کارشناسی ارشد طراحی و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شیراز که ضمن بهره‌مندی از تخصص‌های مرتبط، اشراف و آشنایی عمیق و دیرینه با ویژگی‌های فرهنگی-اجتماعی و نیز ارزش‌های نهفته در میراث شهری و کالبدی شهر قدیم لار داشته‌اند، از نقاط قوّت انجام این طرح بوده است. همچنین در مقاطعی از انجام این طرح، حضور دانشجویان تحصیلات تکمیلی در روند تحلیل مطالعات بافت تاریخی و ورود به عرصه تجربه‌اندوزی کاربردی-اجرایی دستاورد آموزشی جالب توجهی در حوزه‌ی میان‌رشته‌ای مرمت شهری بوده است.
به‌گفته‌ی دکتر لطفی، در این طرح تفصیلی ویژه، رویکرد غالب در فرایند تحلیل و تدوین پیشنهادات و ضوابط شهرسازی، بازآفرینی شهری به‌مثابه‌ی راهبردی کارآمد در برقرار توازن میان لزوم به حفاظت و میل به رو به فزونی توسعه و تغییر بوده است. در این میان تأکید بر ابزارهای طراحی، حفاظت و احیای میراث کالبدی و فرهنگی لار قدیم به تدوین مجموعه‌ای منسجم از ضوابط طراحی و توسعه‌ی میان‌افزا در بافت تاریخی با تأکید بر گونه‌شناسی بافت و بناهای ارزشمند این شهر تاریخی انجامیده است که در نوع خود بی‌سابقه است. به این ترتیب، در پاسخ به تقاضای مرمت، نوسازی و احداث بناهای جدید در پلاک‌های ثبتی و قطعات بایر و مخروبه درون بافت تاریخی، التزام به ویژگی‌های گونه-سبک‌شناسانه، شیوه‌ی استقرار توده در پیروی از الگوهای تاریخی، استفاده از عناصر، جزئیات و آرایه‌های منطبق با معماری لار قدیم و استفاده از مصالح و طیف فام همخوان با زمینه‌ی مورد توجه قرار داشته و بر همین اساس پروانه‌های ساختمانی و دستور نقشه قابلیت صدور خواهد داشت.
وی افزود: مجریان طرح در دانشگاه شیراز، طی مراحل تدوین طرح و برای تسهیل و انتظام روند مدیریت شهری به بیش‌از دویست مورد استعلام واصله از سوی شهرداری لار پاسخ داده و موازین و چارچوب مندرج در سند طرح تفصیلی را ملاک تدقیق پاسخ های ارائه شده قرار داده است.
معاون پژوهشی دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز از همکاری دیگر نهادها در تهیه‌ی خبر داد و گفت: بی‌تردید، تدوین و ارائه‌ی این نخستین تجربه‌ی تدوین «طرح تفصیلی ویژه» برای یک بافت تاریخی بارزه‌مند، مرهون مساعدت و همکاری همه‌جانبه‌ی معاونت پژوهشی و مدیریت امور فناوری و طرح کاربردی دانشگاه شیراز، معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، دبیرخانه‌ی شورای‌عالی شهرسازی و معماری، مدیریت کل دفتر معماری و طراحی شهری وزارت متبوع و همکارانشان، همچنین مدیرکل راه و شهرسازی لارستان، مدیریت شهرسازی و همکارانشان در اداره‌کل، شهرداری و شهردار لار، ریاست شورای اسلامی شهر لار و اعضای این شورا، سازمان میراث فرهنگی، پایگاه میراث فرهنگی بافت تاریخی لار و دیگر نهادهای محلی بوده است.
وی در پایان اظهار کرد: از آنجایی که دانشکده‌ی هنر و معماری دانشگاه شیراز و بخش شهرسازی، گرانیگاهی در حوزه‌ی مطالعات بافت‌های تاریخی و بازآفرینی شهری در میان دانشگاه‌های کشور به شمار می‌رود و نوگشایی رشته‌ی «مرمت و احیاء ابنیه و بافت‌های تاریخی» برای سال تحصیلی 1401 مصوّب و اجرایی شده است، تجربه‌ی تدوین و تصویب این طرح تفصیلی ویژه، فصلی تازه درتداوم روند تمرکز بر بافت‌های ارزشمند تاریخی و فرهنگی و اشاعه و تداوم فرهنگ همزیستی پایدار در محیط‌های انسان‌ساخت تاریخی که پیشینه‌ای دیرپا در میهن اسلامی ایران دارد، خواهد بود.
